İşletmelerin ürettiği ürün ya da hizmet gibi değerleri analiz etmek için kullanılan değer zinciri analizi ilk defa 1985 yılında Micheal Porter tarafından dile getiriliyor. Temel ve destek faaliyetlerden oluşan analiz yönteminin kullanımı, hem şirketin hem de söz konusu rakip şirketlerin eksiklerini, aksiyonlarını ve geleceğe yönelik geliştirmeleri saptayabilmek açısından son derece önemli.
Bir işletmenin ürettiği değeri analiz etmek için kullanılan değer zincir analizi ilk defa 1985 yılında yayınlanan Micheal Porter imzalı “Rekabet Analizi: Üstünlüğü Oluşturmak ve Korumak” isimli kitapta dile getiriliyor. Porter, bir şirkette mevcut olduğu varsayılan faaliyetleri bir modelle sunuyor.
Porter’ın Değer Zinciri
Değer zincir analizinin iki temel faaliyet alanı var. Birincisi seri olarak birbirine bağlı eylemlerden oluşan ve işletmenin esas işlemlerini oluşturan temel faaliyetler.
Temel faaliyetler
Giriş Lojistiği: Malzeme kabul ve ambarlama
Üretim Operasyonları: Talaşlı İmalat, montaj, test işlemleri
Çıkış Lojistiği: Bitmiş ürünün dağıtımı
Pazarlama ve Satış: Tanıtım, reklam, promosyon, fiyatlama
Satış sonrası hizmetler: Kurulum, teknik servis
Diğer beş aşamaysa temel faaliyetlere paralel olarak devam eden ve sürekli olması beklenen yardımcı faaliyetlerden oluşuyor.
Destek faaliyetleri
Şirket alt yapısı: Genel yönetim, muhasebe, mali işler, stratejik planlama
İnsan Kaynakları Yönetimi: İşe alım, eğitim, geliştirme
Teknoloji Geliştirme: AR-GE, ürün ve süreç iyileştirme
Tedarik: Ham madde satın alma, makine ve donanım, işletme malzemeleri
Porter’ın kitabında ifade ettiği gibi şirketler pazarlama, üretim, yönetim, satış gibi çok farklı departmanlardan oluşuyor. Bu farklı departmanlara göre farklı değer zinciri analizlerinin oluşturulması ve müşteriye sunulan hizmet değerinin bu şekilde artırılmasının hedeflenmesi son derece kritik.
Değer zincir analizi, işletmeler için olduğu kadar işletmenin rakipleri için de yapılabiliyor. Benzer süreçlerden geçen ve benzer yöntemleri kullanan rakipler hakkında durum tespit analizi yapmak için değer zincir analizi önemli bir yöntem. Aynı veya yakın süreçleri kullanan rakiplerin takibi ve işletmenin rakipleri arasındaki durumunun tespiti için rakipler üzerinde yapılan bu değer zincir analizi oldukça işlevsel.
