Kazak Dili ve Edebiyatı Bölümü

Kazak Dili ve Edebiyatı, Kazak dilinin tarihi ile gramerini ve edebiyatının gelişim dönemlerini inceleyen bir alandır. Kazakça, Kazakistan’da konuşulur. Aslında Kazakça, Türk dilinin bir lehçesidir. Çağdaş Türk Lehçeleri; Batı ve Kuzeydoğu olarak ikiye ayrılır. Batı grubuna Türkiye Türkçesi ile Azerbaycan Türkçesi yer alır. Kuzeydoğu grubu ise Kuzey ve Doğu olarak kendi arasında tekrar ikiye ayrılır. Kazak Türkçesi; Kırgız Türkçesi, Özbek Türkçesi, Uygur Türkçesi ve Tatar Türkçesi ile birlikte Kuzey grubundadır. Kazak Türkçesinin edebiyatı da genel olarak Türk edebiyatının bir parçasıdır. Türkiye Türkçesinin ilk yazılı metni Göktürk Döneminde yazılan kitabelerle başlatılır. Dolayısıyla Kazak dili ve edebiyatının yazılı dönemi de da bu tarihlerde başlar. Türkiye Türkçesi edebiyatı gibi de Göktürk Dönemi Türk Edebiyatı, Uygur Dönemi Türk Edebiyatı, Karahanlı Dönemi Türk Edebiyatı olarak da devam eder. Bu dönem bütün Türk edebiyatında “ Ortak Dönem” olarak geçer. Yaşanılan göçler ve diğer sebeplerden dolayı Türkçe her boy tarafından farklı kullanılır. Bu farklılık ses ve şekil bilgisi boyutundadır. Cümle dizilişleri değişmez. Türkçenin genel dil kuralları bu lehçede de işler. Böylece hem lehçeler hem de lehçelerin edebiyatları oluşur. Kazak dili ve edebiyatı da diğer Türk edebiyatları gibi ayrı koldan kendi lehçesinde gelişir.

Türkiye’nin yükseköğretim kurumlarında Kazak dili ve edebiyatı adında bir bölüm yoktur. Ancak Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk Kazak Üniversitesinde bulunan bir bölümdür. Bununla birlikte üniversitelerin edebiyat fakültelerinde okutulan “Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları” adlı bölümde, Kazak dili ve edebiyatı ile ilgili detaylı bir eğitim alınır. Ancak Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları bölümünde, bütün Türk lehçeleri ve edebiyatları ile ilgili dersler okutulur. Bu lehçelere elbette Kazak dili ve edebiyatı da dahildir.

Türkiye Türkçesi ve edebiyatı da öğrenilir. Bunların yanında Özbek Türkçesi, Azerbaycan Türkçesi, Kırgız Türkçesi, Uygur Türkçesi, Tatar Türkçesi, Başkurt Türkçesi ve Türkmen Türkçesi de edebiyatlarıyla birlikte öğrenilir. Bu bölüm lisans derecesinde olduğu için eğitim süresi dört yıldır. Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları bölümü, Türk Dili ve Edebiyatı bölümünden kapsam olarak farklıdır. Bu bölümde sadece Türkiye Türkçesi ve Edebiyatları üzerine eğitim alınır ancak Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları bölümünde bütün Türk lehçeleri ve edebiyatları hakkında bilgi sahibi olunur. Mezun olmak için öğrencisi olunan üniversitenin şartlarını yerine getirmek gerekir.

Bütün dil ve edebiyat bölümlerinin dersleri dil ile edebiyat derslerini ayrı tutar. Daha kapsamlı incelenmesi adına dil dersleri başkadır. Edebiyat dersleri başkadır. Bu dersler kendi aralarında da daha detaylı hâle gelir. Kazak dili ve edebiyatı alanı da bu şekilde öğretilir. Öncelikle Türkçenin bütün tarihî dönem dersleri okutulur. Ardından çağdaş Kazak dili öğrenilir. Edebiyat dersleri de Türk edebiyatının ortak eserler verdiği dönemden başlayarak modern Kazak edebiyatına kadar gelir. Kazak dili ve edebiyatı, Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları bölümünün alanı olduğu için o bölümün dersleri arasında öğrenilir. Kazak dili ve edebiyatının öğreniminin yapıldığı bu bölümün dersleri şöyledir:

• Göktürk Türkçesi
• Uygur Türkçesi
• Karahanlı Türkçesi
• Harezm- Kıpçak Türkçesi
• Çağatay Türkçesi
• Eski Anadolu Türkçesi
• Osmanlı Türkçesi
• Çağdaş Türk Lehçeleri (Bu ders, geniş kapsamlıdır. Bölümün her kademesinde okutulur. Bütün Türk lehçeleri, ses ve şekil bilgisi olarak öğrenilir. Kazak Türkçesi de burada öğrenilir.)
• Çağdaş Türk Edebiyatları( Kazak Edebiyatı ve Türkiye edebiyatı da dahil bütün lehçelerin edebiyat dönemleri öğrenilir. Metin incelemeleri, Türkiye Türkçesine aktarımı, eser okumaları yapılır.

Kazak dili ve edebiyatı, Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları bölümünün bir alanıdır. Bu bölüm mezunları üniversitelerin Edebiyat Fakültelerini bitirerek Türkolog unvanı ile mezun olurlar. Türkolog, Türk dili ve edebiyatı uzmanı demektir. Ayrıca mezun olduktan sonra Pedagojik Formasyon Eğitimi de alınarak Türk dili ve edebiyatı öğretmenliği de yapılır. Alanınla ilgili farklı bir bölüm seçmek istersen bölümler listesinden inceleme yapabilirsin.

Kazak dili ve edebiyatı alanının okutulduğu bölüm mezunları, Türk dünyası ile işbirliği içindeki bütün özel ve devlet kurumlarında çalışabilir. Kazakça çevirmenlik yapabilir. Turizm alanında rehberlik edebilir. Gerekli şartları yerine getirdiği takdirde özel okullarda ve devlet okullarında Türk dili ve edebiyatı öğretmeni olarak iş imkanına sahip olabilirsin. Devlet okullarında Türk dili ve edebiyatı öğretmenliği yapabilmek için Kamu Personeli Seçme Sınavına (KPSS) girerek gerekli puanı alıp atanmak gerekir. Ayrıca bölüm mezunlarının üniversiteler de akademisyen olma şansı da vardır. Dil ve edebiyat bilgilerini öğrendikleri için yazarlık ile editörlük alanında avantaj sahibidirler. Bu nedenle yayınevlerinde de çalışma olanakları bulunur. Bu alanlardaki iş ilanları Kariyer.net'te incelenerek bulunabilir.

Kazak edebiyatı, daha çok sözlü halk edebiyatı şeklinde gelişmiştir. Çok çeşitli ve köklü bir sözlü edebiyat gelenekleri vardır. Bu edebiyatta destanlar, tekerlemeler, masallar, halk hikâyeleri önemli bir yer tutar. 19.yüzyılın yarılarına gelindiğinde Çağdaş Kazak edebiyatı başlar. Bu dönemde roman ve öykü türü görülür. Çağdaş Kazak edebiyatının kurucusu Abay Kunanbayev olarak geçer. Çağdaş Kazak dili ve edebiyatının diğer önemli isimleri; Ahmet Baytursın, Mağcan Cumabayev, Mircakıp Dulatov gibi kişilerdir. Kazak edebiyatının ilk romanı Mircakıp Dulotov tarafından yazılan Bakıtsız Cemal adlı eserdir. Kazak dili ve edebiyatı önemli bir eseri de “Alıstağı Bavrıma” (Uzaktaki Kardeşime) adlı şiirdir. Bu şiir Mağcan Cumabayev tarafından Anadolu Türkleri için yazılmıştır. Anadolu’da Kurtuluş Savaşı‘nın olduğu yıllarda bu şiiri yazarak Kurtuluş Savaşı’na destek vermiştir. Millî ruhunu ortaya koymuştur. Kazak dili v edebiyatında, Sovyet Dönemi’nde Rusçadan çeviriler yapılmıştır. Kazak dili ve edebiyatı da bütün dillerin edebiyatları gibi dilin yapısını, gramerini, edebiyatın dönemlerini, oluşturulan eserlerini inceleyen bir alandır. Dil ve edebiyatın en önemli besin kaynağı kültür ve tarihtir. Bu alanda, Kazak tarihi ve kültürü hakkında da bilgi sahibi olunur. Kazak dili ve edebiyatı öğrenilirken Sovyet Döneminde olan gelişmelerde bilinir. Çünkü Kazak dili ve edebiyatı bu dönemde olan gelişmelerden etkilenir. 

Kazak dili ve edebiyatı okumak için yetenek sınavına girmek gerekmez. Üniversite giriş sınavlarına girmen yeterli gelir. Kazak dili ve edebiyatı öğrenileceği bölümü kazanmak için TYT ve akabinde AYT Edebiyat Sosyal bilimler- 1 , Sosyal bilimler- 2 sınavlarına girmen gerekir. Yeterli puanı alıp bölüme yerleşmen gerekir. Puanlar yıllık olarak değişir. Bu nedenle doğru tercih yapmak için istediğin bölümün puan istatistiklerine hakim olma önemli bir detaydır.

Kazak dili ve edebiyatı, üniversitelerin edebiyat fakültelerinde yer alan Çağdaş Türk lehçeleri ve Edebiyatları bölümünde öğrenilir. Program, bazı üniversitelerde ikinci öğretim olarak da verilir. Kazak dili ve edebiyatı öğrenimi için herhangi bir özel koşul aranmaz. Üniversite giriş sınavında yeterli puanı alan herkes rahat bir şekilde Kazak dili ve edebiyatını öğrenebilir. Öğrendiği dili konuşabilir ve eserlerini okuyabilir.