Yatay ve dikey geçiş ile birlikte öğrencilerin farklı bölümlere ve okullara geçiş yapması mümkün hale gelir. Eğer sen de hayalindeki bölüme ya da okula girebilmek için ilk fırsatı kaçırdıysan, yatay geçiş imkanından yararlanarak hayallerine yaklaşabilirsin. Peki yatay geçiş nedir? Yatay geçiş yapmak için gereken şartlar neler? İşte, tüm bu sorulara ve daha fazlasına cevap bulmak için senin için hazırladığımız bu rehberden destek alabilirsin.
Yatay geçiş nedir?
Yatay geçiş sistemi üniversitede eğitim gören bir öğrencinin eğitimine farklı bir üniversitede veya farklı bir bölümde devam edebilmesini sağlar. Bölümündeki not ortalamana, yerleştiğin puana ve gereken şartları sağlayıp sağlamadığına göre bu sistemden faydalanabilirsin. Eğitimine başka bir üniversitede veya başka bir bölümde devam etmek isteyen her öğrencinin hakkı olan yatay geçiş her sınıf düzeyinde yapılabilir.
Yatay geçiş nasıl yapılır?
Yatay geçiş kurum içi ve kurumlar arası olmak üzere iki farklı şekilde yapılabilir.
Kurum içi yatay geçiş
Kurum içi yatay geçişte eğitim gördüğün üniversitenin farklı bir bölümüne geçiş yapabilirsin. Aynı fakülte içinde de geçiş yapma şansın var. Bu yatay geçiş yönteminde genel not ortalaman önemli. Genel not ortalaman belirlenen sınırda olmalı.
Kurumlar arası yatay geçiş
Kurumlar arası yatay geçiş yapabilmek için YÖK’ün belirlediği eşdeğer düzeydeki diploma programları arasında geçiş yapabilirsin. YÖK tarafından belirlenen kontenjanlar doğrultusunda işlemler yapılır.
Kurumlar arası geçiş yapabilmen için not ortalaman bir hayli önemli. Yatay geçiş yapmak istediğin döneme kadar, bitirdiğin tüm dönemlere ait not ortalaman hesaplanır. Bitirdiğin dönemlere ait not ortalaman 100 üzerinden minimum 60 olmalı.
Ortalamanın yeterli olmadığı durumlarda “Merkezi Yerleştirme Puanı” imdadına yetişebilir. Zira bazı bölümler ve kurumlar merkezi yerleştirme puanını esas alır.
Merkezi yerleştirme puanı ile yatay geçiş nedir? Nasıl yapılır?
Merkezi yatay geçiş sistemi yatay geçişin farklı bir yöntemidir ve ortalamadan bağımsızdır. Merkezi yerleştirme puanı, üniversiteye girdiğin yılın puan değerleri dikkate alınarak hesaplanır. Ayrıca merkezi yerleştirme puanı ile önlisans bölümünden lisans bölümüne de geçiş yapma şansın var.
Merkezi yerleştirme sisteminde üniversiteye girdiğin yılki puanın esas alınır. Eğer puanın geçmek istediğin bölümün taban puanına eşit veya taban puanından yüksekse geçiş yapabilirsin. Bunu bir örnekle açıklayalım:
Örneğin; üniversite sınava girdiğin yıl 360 puan aldın ve Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilgiler Öğretmenliği bölümünü tercih ettin. Bir süre sonra bölümünü değiştirmek istedin. Bu durumda merkezi yerleştirme puanını kullanarak geçiş yapabilirsin. Yani taban puanı 360’dan daha düşük veya 360 olan bir bölümü tercih edebilirsin.
Ne zaman yatay geçiş yapabilirsin?
Yatay geçiş yapman için bölümünde belirli bir süre okuman gerekir. Eğer bir ön lisans programına kayıtlıysan, ilk yarıyıldan sonra veya son yarıyıldan önce başvuru yapmalısın. Lisans bölümünde okuyorsan ilk 2 yarıyıldan sonra ve son 2 yarıyıldan önce geçiş yapma hakkını kullanabilirsin. Yani kısaca 4 yıllık bir bölüm okuyorsan 2. sınıfın başında geçiş yapabilirsin.
Yatay geçiş hangi bölümler arasında olur?
Yatay geçiş eşdeğer diploma programları arasında olur. Eşdeğer diploma programları, içeriklerinin minimum yüzde 80’i aynı olan veya bire bir aynı olan bölümleri ifade eder. Bu durumda yatay geçiş yapmak istediğin bölümün ve üniversitelerin şartlarını incelemelisin.
Her üniversitenin ve her bölümün kabul şartları birbirinden farklıdır. Aynı bölümler arasında farklı bir üniversiteye geçmek ise yatay geçiş ile mümkün.
Yatay geçiş için genel kurallar nedir?
Yatay geçiş için her üniversite her bölüm farklı şartlar arar. Geçiş yapmak istediğin zaman danışmanınla görüşebilir ve şartları birlikte inceleyerek gerekli şartları sağlayıp sağlamadığını kontrol edebilirsin. Genel itibarıyla belirlenen şartlar ise şunlardır:
Kurum içi programlar arası yatay geçiş şartları
- Aynı üniversitenin eşdeğer düzeydeki diploma programları arasında geçiş yapmak istiyorsan, öncelikle belirtilen kontenjana dikkat etmelisin. Kontenjanın dolma ihtimalini göz önünde bulundurarak başvurularını kısa sürede tamamlamalısın.
- Eğer geçmek istediğin bölüm farklı bir merkezi puanla öğrenci alıyorsa, merkezi yerleştirme puanının o bölümün puanına eşdeğer olması gerekir. Aynı zamanda ilgili bölümün diğer okullardaki taban puanından da düşük olmaması şart.
- Genel not ortalaman 100 üzerinden 60, 4 üzerinden ise 2 olmalı.
- Yetenek sınavı ile öğrenci alan bir bölüme geçmek istiyorsan, ilgili bölüm için de yetenek sınavına girmelisin.
- Tamamlamış olduğun kredi sayısı da bazı yatay geçiş şartlarında önem arz eder.
Kurumlar arası yatay geçiş şartları
- Kurumlar arası geçiş yaparken de yine kontenjana dikkat etmelisin.
- Halihazırda kayıt olduğun bölümdeki not ortalaman 100 üzerinden en az 60 olmalı. Bu ortalama genel not ortalamasıdır. Bazı üniversiteler AGNO’nı (Ağırlıklı genel not ortalaması) baz alırken, bazı üniversiteler GANO (Genel ağırlıklı not ortalaması) hesabını esas alır. Bu durumda tercih edeceğin üniversitenin beklentilerini göz önüne almalısın.
- Eğer ön lisans programındaysan hazırlıkta, birinci ve son dönemde yatay geçiş yapamazsın. Lisans bölümünde ise yine hazırlık, birinci ve son sınıfta geçiş yapma hakkın bulunmaz.
Merkezi yerleştirme puanı ile yatay geçiş şartları
- Merkezi yerleştirme puanı ile geçiş yaparken genel ortalaman dikkate alınmaz. Kayıtlı olduğun programa yerleştiğin yıldaki ÖSYM merkezi puanın ele alınır.
- Eğer öğretim gördüğün program Türkçe ise ve sen kısmen ya da tamamen yabancı dil ile eğitim veren programa geçmek istiyorsan, yabancı dil şartı aranır. Gereken yabancı dil şartını sağlamayan öğrenciler yabancı dil eğitiminden geçer.
- Merkezi yerleştirme sistemi ile geçiş yapma hakkın yalnızca tektir.
- ÖSYM kılavuzuna göre kontenjanlar belirlenmekte ve puanlar her yıl değişmekte olduğu için gerekli şartlar da her sene değişkenlik göstermektedir.
Yatay geçişte önemli şartlar
Yatay geçiş yöntemine göre şartlar farklılık gösterse aşağıdaki noktalar önemli rol oynar.
- Not ortalaması
- Geçmek istediğin programdaki ortak derslerin başarısı
- Dönem kaybının olup olmaması
- Merkezi yerleştirme puanın ve genel not ortalaman
- Kaldığın dersler gibi faktörler yatay geçiş şartlarında önemli rol oynar.
Özel üniversiteden devlet üniversitesine yatay geçiş hakkı var mı?
Yatay geçiş sisteminde özel-devlet ayrımı söz konusu değildir. Fakat bazı üniversiteler yalnızca bazı üniversitelerin belirli bölümlerine yatay geçişe izin verebilir. Bu durum üniversitelerin internet sitelerinde belirtilir. Onun haricinde devlet-vakıf üniversite ayrımından ziyade genellikle yurt içi ve yurt dışı ayrımı bulunur. Yurt dışında belirli sayıda üniversiteye yatay geçiş izni verilir ve kontenjanlar ile birlikte gerekli şartlar her sene güncellenir.
Yatay geçiş yaparken istenen belgeler nelerdir?
Her okulun ve bölümün istediği belgeler farklılık gösterse de genellikle istenen belgeler şunlardır:
- Transkript
- Disiplin Belgesi
- Öğrenci Belgesi
- ÖSYM Sonuç Belgesi
- Ders Müfredatı ve Ders İçeriği
- Nüfus Cüzdanı Fotokopisi
- Vesikalık Fotoğraf
AGNO ve GANO ile yatay geçiş
Bitirdiğin dönemlerin sonunda aldığın puanlar AGNO ve GANO ile hesaplanır. Dönem veya yıl sonu hesaplarına dayanan bu puanlar, okullar tarafından istenir. Bazı okullar yalnızca AGNO ve YKS puanına bakarken, bazıları GANO ile ilgilenebilir. Bu durumda geçiş yapmak istediğin bölümdeki senato kararlarını mutlaka incelemelisin. Ortalamanı değerlendirmeye alan bu geçiş yöntemi ile de yatay geçiş yapabilirsin.