Üniversite sınavına giren birçok genç, şimdi sonuçları heyecanla bekliyor. Peki, sınava girenler hayatıyla ilgili en önemli tercihlerden birini yapmaya ne kadar hazır? Tercih süreciyle ilgili merak edilenleri Psikolojik Danışman ve Rehber Öğretmen Gökbuke Çıtak, yazımızda paylaştı.
Hayata atılıp kendi ayakları üstünde durmak isteyen genç, bu yolda ilk adımı attın, sınava girdin. İlk etabı aştın. Şimdi sırada ne var? Evet, doğru tahmin. Sonuçları öğrenmekle birlikte tercih süreci de başlayacak. Nasıl tercih yapacaksın? Neyi baz alacaksın?
Bölüm mü üniversite mi?
Özel mi devlet mi?
Yakın mı uzak mı?
Yurt içi mi yurt dışı mı?
İngilizce eğitim mi Türkçe eğitim mi?
Aile mi, arkadaş mı, kendi ilgi ve yeteneklerin mi?
Bunlar gibi pek çok soruyla birlikte giriyorsun bu sürece. Sana yardımcı olabilmek için bu yazıyı kaleme aldık. Senin kafa karışıklığını gidermek istiyoruz. Doğru tercihle hem başarıyı hem de mutluluk ve doyumu yakalayabilirsin. Çünkü yanlış üniversite tercihinin doyum ve mutlulukla ters orantılı olduğu araştırmalarla kanıtlanmış. Tercihlerini yaparken dikkat etmen gereken noktalar üzerinde duralım biraz. Adım adım ilerleyelim.
Meslek, değerler, ilgi ve yetenekler alanından başlayalım…
Günlük hayatında neleri yapmaktan hoşlanıyorsun? Hobilerin var mı? Sana iyi gelen şeyler neler? Örneğin bilgisayarlarla vakit geçirmeyi, oyun oynamayı çok mu seviyorsun? Peki, bundan para kazanmak ister misin? Oynadığın oyunların yazılımını yapmak, hayatını bununla kazanmak ister misin? O zaman Yazılım, Bilgisayar vb. mühendislikler senin için çok uygun. Diyelim ki yemek yapmayı çok seviyorsun. Mutfak sana heyecan veriyor. 300 kişiye yemek yapma hakkında ne düşünürsün ya da oturarak çalışmak sana çok mu uzak? Gezmeyi çok mu seviyorsun? Tur rehberi olabilir, seyahat acentelerinde çalışabilirsin. İnşaat mühendisliği, inşaat teknikerliği, iktisat, şehir planlama, işletme gibi alanlardan mezun olup Gayrimenkul Değerleme Uzmanı olabilirsin. Severek yaptığın şeyler, neden kazanç kapın olmasın?
İlk adım:
Hayalini kurduğun mesleği kendine sorarak başlayabilirsin. Hayalindeki mesleği araştırdın mı? O mesleğe ulaşmak için hangi bölümden ya da bölümlerden mezun olman gerektiğini biliyor musun? Örneğin, öğretmenlik mesleği için Eğitim Fakültesi, doktorluk için Tıp Fakültesi gibi spesifik bir alandan mezun olmak gerekirken; Bilgisayar, Yazılım Mühendisliği, Endüstriyel Tasarım gibi bölümlerde çalışabilmek için kendi bölümünü okumanın yanı sıra Endüstri Mühendisliği de okuyabilirsin. İlk olarak kariyer rotanı belirle. Mezun olduğunda ne iş yapacaksın? Hedefin ne? Bu sorulara cevap bulmaya çalış.
İkinci adım:
Özel üniversite mi yoksa devlet üniversitesi mi? Öncelikle farklarına bakalım. Devlet üniversiteleri, ikinci öğretim harç ücreti haricinde ücretsizdir. Özel üniversiteler, burs imkânı dışında ücret talep ederler. Devlet üniversitelerinde ise üniversite sınavında alınan sonuca göre belli bir sıralamadakilere burs verilebiliyor (Başbakanlık bursu vs. harç). Bir de şunu unutma ki eğer özel üniversitede burs imkânı kazanıp okuyacaksan ortalamalarını yüksek tutmalı ve ders bırakmamaya özen göstermelisin. Aksi takdirde bursun kesilebilir ve öğrenim ücretlerini ödemek zorunda kalabilirsin. Özel üniversitelerin bir diğer farkı da sosyal etkinlik ve staj imkânları açısından pek çok devlet üniversitesine göre daha avantajlı olmasıdır.
İşte geldik en kritik soruya
Bölüm mü üniversite mi?
Burada işin rengi değişiyor ve pek çok etken giriyor devreye. Eğer Eğitim, Veterinerlik, Eczacılık ya da Hukuk Fakültesi’nden bir bölüm seçeceksen işe yerleşmede okuduğun üniversite sana çok ciddi bir avantaj ya da farklılık sağlamıyor; ancak Mühendislik, Fen-Edebiyat, İktisadi İdari Bilimler, Teknoloji Fakülteleri gibi fakültelerden bir bölüm seçmeyi düşünüyorsan o zaman önce üniversite seçeceksin demektir. İşte tam da bu noktada diğer bir soruna da cevap bulma aşamasına geçiyorsun aslında.
Hangi şehir?
Seçeceğin mesleğe uygun üniversiteyi tercih etmeye yöneltiyor seni vardığın sonuçlar. Örneğin, mühendislikle ilgili alanlardan birini seçeceksen; şehir seçeceksin demektir. Sanayinin geliştiği Kocaeli, Bursa, Sakarya, Manisa, İstanbul gibi şehirlerden birinde okumayı seçersen lojistik açıdan avantaj sağlamış olursun. İşe yakınlık, staj, mesleki konferanslara katılım imkânı gibi pek çok kazanımın olur.
İktisat, İşletme gibi bölümlerde ise şehirden ziyade üniversitenin tarihi, dünya ve Türkiye sıralamalarındaki yeri, akademik kadrosu, verilen eğitimin niteliği gibi pek çok kriter çıkar karşına. Özel sektörde iş bulabilmen için okuduğun üniversitenin adı önemlidir. Üniversitelerin Türkiye ve dünya sıralamasını öğrenebilmek için https://newtr.urapcenter.org/ adresine tıklayıp detaylı bilgileri elde edebilirsin. URAP (University Ranking By Academic Performance) Türkiye ve dünya üniversite sıralamalarını yapmayı toplumsal hizmet olarak gören bir kurumdur.
Üniversite tercihi yaparken dikkat etmen gereken noktalardan birisi de eğitim dilidir. Eğitim dili, özel sektörde çalışmayı düşünürsen avantaj sağlayacaktır. İngilizce eğitim veren üniversitelerde hazırlık sınıfları bulunmaktadır. Hazırlık sınıflarında Mesleki İngilizce dersleri verilmekte, alanda kullanılan terimlerin İngilizce ifadeleri öğretilmektedir. Bu sınıfları okumayı tercih edebilirsin. Bu aşamada dikkat etmen gereken nokta, eğitim dili İngilizce yazdığı halde derslerin çoğunluğunun Türkçe işlendiği üniversite ve bölümlerdir. Tercih etmeyi düşündüğün bölüm ve üniversitelerle alakalı forumları, sosyal medya hesaplarını takip edebilir, bölümü okuyanların yorumlarına bakabilirsin.
Sondan bir önceki adım ise tercih etmeyi düşündüğün üniversitelerin imkânlarını araştırmak. Her üniversitenin pek çok sosyal, kültürel ve akademik imkânı vardır. Bu kriterde göz önünde bulundurman gerekenlerin en önemlileri üniversitenin staj, yurt ve barınma imkânları, burs koşulları, Erasmus/Exchange programları, okul kulüplerinin çeşitliliği, ÇAP (Çift Anadal Programı) yapma fırsatları, ders programları, teknik ve laboratuvar altyapısıdır.
Son olarak da tercih etmeyi düşündüğün bölüm ve üniversitelerin akademik kadrolarına göz at. Akademisyenlerin yurt dışı geçmişleri, almış oldukları eğitimler gibi faktörler senin gelecekte yapmayı düşündüğün çalışmaları da etkileyecektir. Örneğin; sana yurt dışında okuman için referans olabilirler.
Eğer “İlgi ve yetenek aşamasından öteye geçemedim ki ben.” diye düşünüyor, hangi mesleğin sana uygun olduğunu anlamlandıramıyorsan sonraki yazıları takip edebilirsin.
Konuk Yazar: Gökbuke Çıtak / Psikolojik Danışman ve Rehber Öğretmen
