Yönetici rolünde olanlar için iletişim, başarının temel kriterlerinden biri olarak görülür. Ancak günlük konuşmalarımızda kullandığımız bazı ifadeler, düşündüğümüzden çok daha fazla belirsizlik içeriyor olabilir. Bu belirsiz ifadeleri “gri kelimeler” olarak adlandırabiliriz. Bu yazıda, liderlik etkinliğinizi hızla artıracak bir mini davranış olan “keskinleştirme” tekniğini inceleyeceğiz.
Gri kelimeler nedir?
Hiç düşündünüz mü, “Gecikmeden bitirir misin bu işi?” dediğinizde ekip üyeniz ve siz aynı şeyi mi anlıyorsunuz? “Gecikmeden” ifadesi sizin için yarım saat iken, ekip üyeniz için bir gün anlamına gelebilir. İşte tam olarak bu tür belirsiz ifadeler, iletişimde anlaşmazlıkların ve verimsizliğin temel kaynaklarından biridir.
Gri kelimeler genellikle üç kategoride karşımıza çıkar:
- Zaman belirsizliği içeren kelimeler: “En kısa zamanda”, “yakında”, “bir ara”, “hızlıca”
- Beklenti ve hedef belirsizliği içeren kelimeler: “Elinden geleni yap”, “güzel bir sunum hazırla”, “daha fazla sorumluluk al”
- Performans ve sonuç beklentileri: “Verimli çalış”, “kaliteli bir iş çıkar”, “başarılı bir proje olsun”
Keskinleştirmenin faydaları
Keskinleştirme, bu belirsiz ifadeleri netleştirme sanatıdır. Bu tekniğin üç temel faydası vardır:
- Yanlış anlamaları önler: Olası yanlış anlamaların daha çabuk keşfedilmesini ve ortadan kaldırılmasını sağlar.
- Geri besleme kalitesini artırır: Açık ve net iletişim, daha etkili geri bildirim sağlar.
- Karar kalitesini yükseltir: Subjektif yorumlar yerine daha objektif ve katılımcı bir yaklaşımla kelimeleri değerlendirmeyi karşılıklı öğrenebiliriz.
Gerçek bir örnek üzerinden inceleme
Ecem, yöneticiliğinin ilk işe alım sürecinde, ekibiyle birlikte bir aday hakkında konuşuyor:
- Ecem: “Evet, Murat’la görüştük, neler düşünüyorsunuz?”
- Dilara: “Genel olarak iyiydi, ama kültürümüze çok da uyumlu görünmediğini düşündüm.”
- Yaprak: “Benim içim ısınmadı nedense, biraz soğuk konuştu, enerjisi yeterli değildi sanki.”
- Ecem: “Peki o zaman sanırım sonraki adaya geçmemiz gerekecek.”
Bu diyalogda gri kelimeler hemen göze çarpıyor: “kültüre uyumlu”, “içim ısınmadı”, “soğuk konuşma”, “yeterli enerji”. Bu ifadeler keskinleştirilmediğinde, potansiyel olarak iyi bir adayın elenmesine yol açabilir.
Keskinleştirici sorular şöyle olabilir:
- “Kültürümüze uyumsuz derken tam ne demek istedin? Hangi davranışları sorun olabilir?”
- “İçin ısınmadı derken tam olarak neyi kastettin?”
- “Enerjisi düşük derken, alacağı görevle ilgili nasıl bir sorun olabileceğini düşündün?”
Nasıl uygulanır?
Lider olarak, diyaloglarınızda yeni bir “radar” geliştirmelisiniz. Gri kelimeleri tespit etmek ve bunları keskinleştirmek için şu basit soruları kullanabilirsiniz:
- “___________ tam ne anlama geliyor?”
- “____________ ile tam neyi kastediyorsun?”
- “‘Gün sonu’ derken tam saat kaçta bu iş bitmeli?”
Pozitif zeka ile bağlantısı
Keskinleştirme tekniğini uygularken bazen mevcut düşünce kalıplarımızın, yani “sabotajcılarımızın” etkisinde kalabiliriz. Bu noktada, bir PQ (Pozitif Zeka) alıştırması yaparak bilge beynin “keşif” ve “anlam” güçlerini devreye sokabilirsiniz. Bu sayede “neyin önemli olduğunu” ve “arkasında ne olduğunu” bulabileceğiniz daha derin diyaloglar kurabilirsiniz.
Keskinleştirme tekniği, basit gibi görünse de liderlik etkinliğinizi hızla artıracak güçlü bir araçtır. Ekibinizle iletişiminizde belirsizlikleri ortadan kaldırarak hem performansı hem de ekip uyumunu yükseltebilirsiniz.
