Öğrenciler en çok hangi üniversitelere kaydolmaktan vazgeçiyor?

Ek yerleştirmenin en güçlü kaynağı olan kazanıp da yerleşmeyen adayları 2022 ek yerleştirme verileri üzerinden değerlendirdik. Bu çalışmadaki amacımız yerleşen öğrencilerin hangi tür üniversitelerden, hangi tür öğretim modellerinden ve hangi bölümlerden daha yoğun olarak vazgeçtiklerini tespit etmek olacak. 2023 yılı için veriler belli olduğunda yine analizlerimizi seninle paylaşacağız.

Üniversiteye yerleşip kaydolmama bir sosyal olgu olarak önümüzde duruyor

2022 YKS’de yerleştirme sonuçları 15 Ağustos’ta açıklandı. Açıklanan sonuçlara göre 1 milyon 5 bin 490 öğrencinin bir programa yerleştiğini gördük. Bu da tüm üniversite türleri ve bölümlere yerleşmenin yüzde 98,4 oranında gerçekleştiği anlamına geliyordu. Diğer bir ifade ile 2022 YKS’de sadece 16 bin 593 boş kontenjan kalmıştı ilk yerleştirme sonrasında. Yerleştirmeden hemen sonra üniversite kayıtları başladı ve kayıtların sonunda 105 bin 772 adayın aslında yerleşmesine rağmen yerleştiği programa kayıttan vazgeçtiğini ve kaydolmadığını gördük. Elbette kazanmasına rağmen bunu kayda dönüştürmemenin ekonomik, sosyal, kültürel, psikolojik ve sosyolojik pek çok sebebi olabilir. Bu yazıda o sebepleri incelemeyeceğiz.

Yerleşen her 100 öğrenciden 10’u üniversite kapısından geri dönüyor

Tüm program ve tüm üniversite türlerine yerleşen her 100 adayın 10,5’inin kayıt fikrinden vazgeçtiği görülüyor. Lisans programlarında 4 yıllıklarda bu oran yüzde 5’ken önlisans programlarına yerleşen her 100 adaydan 15,9’unun kayıttan vazgeçtiği anlaşılıyor. Önlisansa yerleşmek lisansa yerleşmekten daha kolay olduğu için vazgeçmek de daha kolay oluyor denebilir. Lisans programlarına yerleşen 494 bin 220 adayın 24 bin 544’ü kaydolmaktan vazgeçmiş. Önlisansa yerleşen 511 bin 270 adayın ise 81 bin 228’i kaydını tamamlamamış.

Yukarıdaki veriler tüm üniversite türlerine göre oluşan değerler. Acaba üniversite türleri bakımından kayıt kaçağı hangisinde daha yüksek onu da araştırdık.

Sayı olarak en yüksek kayıt firesi devlet üniversitelerinde

2022 YKS’de Devlet üniversitelerinde yerleşen toplam aday sayısı 827 bin 36’ydı. Bunun 86 bin 795’i yerleştiği devlet üniversitesine kayıt yaptırmadı. Oran olarak baktığımızda her devlet üniversitesine yerleşen her 100 adaydan 10,5’inin kaydını yaptırmadığını görüyoruz. Devlet üniversitesi lisans programlarında bu oran yüzde 4,8 kadarken önlisans programlarında yüzde 15,8 olarak gerçekleşti. Devlet lisans programlarına yerleşen 398 bin 600 adaydan 19 bin 153’ü kaydını tamamlamadı, önlisansa yerleşen 428 bin 436 adaydan ise 67 bin 642’si yine kaydolma fikrinden vazgeçti.

Devlet üniversitelerinde oransal olarak en yüksek kaçağı uzaktan öğretim programlarında yaşıyoruz. Uzaktan öğretim programlarına yerleşen her 100 öğrenciden 20,6’sı kaydolmaktan vazgeçiyor. Onu açık öğretim programları izliyor. Açık öğretimde kayıt yaptırmayanların oranı yüzde 16,9 seviyesinde. İkinci öğretim programlarda bu oran yüzde 9,7 örgün yüz yüze programlarda ise yüzde 8,7 kadar. Buradan da anlaşılıyor ki açık ve uzaktan eğitim programlarında kayıt yaptırmayanların oranı daha fazla olabiliyor.

Devlet üniversitelerinin 2022 yerleşme, kayıt ve ek kontenjan bilgileri

Ö.ŞEKLİKontenjanYerleşenBoş Kon.Kayıt Olm.Kaçış %Ek Kont.Ek Yerl.Son Boş
U.Ö.12.61012.6102.60220,6%2.6022.069533
A.Ö.154.859154.85926.19416,9%26.19419.8906.304
%50 İnd.66116,7%11
Ücretli5413671744712,8%22132189
İ.Ö.77.18076.7294517.4799,7%7.9307.639291
Örgün590.153582.4657.68850.4728,7%58.16046.61211.548
Toplam835.349827.0368.31386.79510,5%95.10876.24218.866

Vakıf üniversitelerinin yüzde 50 indirimli programlarında kayıt yaptırmama oranı fazla

2022 YKS’de Vakıf üniversitelerinde yerleşen toplam aday sayısı 165 bin 588’di. Bunun 16 bin 712’si yerleştiği vakıf üniversitesine kayıt yaptırmadı. Oran olarak baktığımızda vakıf üniversitelerine yerleşen her 100 adaydan 10,1’inin kaydını yaptırmadığını görüyoruz. Bu oranın devletten daha düşük olması ilginç sonuçlardan biri. Vakıf lisans programlarında kayıt kaçağı oranı yüzde 4,9 kadarken önlisans programlarında yüzde 15,7 olarak gerçekleşti. Vakıf lisans programlarına yerleşen 86 bin 296 adaydan 4 bin 271’i kaydını yaptırmadı, önlisansa yerleşen 79 bin 292 adaydan ise 12 bin 441’i de yine kaydolmaktan vazgeçti.

Vakıf üniversitelerinde oransal olarak en yüksek kayıt kaçağı %50 indirimli programlarda yaşanıyor. %50 İndirimli programlara yerleşen her 100 öğrenciden 11,5’i kaydolmaktan vazgeçiyor. Onu ücretli programlar izliyor. Ücretli programlarda kayıt kaçak oranı ise yüzde 11,1 seviyesinde. %25 indirimli programlarda bu oran yüzde 10,5’ken burslu programlarda ise kayıt kaçağı oranı yüzde 4,7’ye kadar düşüyor.

Vakıf üniversitelerinde lisans ve önlisansa göre en yüksek oran ise ücretli önlisans programlarında bulunuyor. Ücretli önlisansa yerleşen her 100 adaydan 21,6’sı kaydolmaktan vazgeçiyor ve bunun da temel sebebi eğitim ücretleri.

Vakıf üniversitelerinin 2022 yerleşme, kayıt ve ek kontenjan bilgileri

Ö.ŞEKLİKontenjanYerleşenBoş Kon.Kayıt Olm.Kaçış %Ek Kont.Ek Yerl.Son Boş
%50 İnd.113.739111.3942.34512.79011,5%15.13513.3201.815
Ücretli16.16615.1869801.68411,1%2.6641.6431.021
%25 İnd.10.86310.1377261.06610,5%1.7921.130662
Burslu28.92628.871551.1724,1%1.227775452
Toplam169.694165.5884.10616.71210,1%20.81816.8683.950

Kıbrıs’ı kazanan her 3 öğrenciden biri gitmekten vazgeçiyor

2022 YKS’de her yıl olduğu gibi en yüksek kayıt kaçağını yine KKTC üniversitelerinde yaşadık. KKTC Üniversitelerine yerleşen toplam aday sayısı 12 bin 268’di. Bunun 2 bin 193’ü yerleştiği KKTC üniversitesine kaydolmaktan vazgeçti. Oran olarak baktığımızda KKTC üniversitelerine yerleşen her 100 adaydan 17,9’unun kaydını yaptırmadığını anlıyoruz. KKTC lisans programlarında kayıt kaçağı oranı yüzde 12,2 kadarken önlisans programlarında yüzde 32,3 olarak gerçekleşti. KKTC lisans programlarına yerleşen 8 bin 806 adaydan bin 75’i kaydını yaptırmadı, önlisansa yerleşen 3 bin 462 adaydan ise bin 118’i de yine kaydolmak için Kıbrıs’a gitmedi.

KKTC üniversitelerinde oransal olarak en yüksek kayıt kaçağı vakıflarda olduğu gibi yine %50 indirimli programlarda yaşanıyor. %50 İndirimli programlara yerleşen her 100 öğrenciden 19,1’i kaydolmaktan vazgeçiyor. Onu burslu programlar izliyor. Burslu programlarda kayıt kaçak oranı ise yüzde 19 seviyesinde. Ücretli programlarda bu oran yüzde 12,7 iken %25 indirimli programlarda ise kayıt kaçağı oranı yüzde 9,9’a kadar düşüyor.

KKTC üniversitelerinde yüksek kayıt kaçağının burslu programlarda yaşanıyor olması da ilginç sonuçlardan biri. Öte yandan özellikle %50 indirimli önlisans programlarında oranın yüzde 34,5’e kadar çıkması KKTC’de bir önlisansa yerleşen her 3 öğrenciden 1’inin kayıttan vazgeçtiği anlamına geliyor.

KKTC üniversitelerinin 2022 yerleşme, kayıt ve ek kontenjan bilgileri

Ö.ŞEKLİKontenjanYerleşenBoş Kon.Kayıt Olm.Kaçış %Ek Kont.Ek Yerl.Son Boş
%50 İnd.7.5845.3702.2141.02719,1%3.2411.8761.365
Burslu5.4414.76567690319,0%1.5791.089490
Ücretli2.5941.85174323512,7%978398580
%25 İnd.571282289289,9%3177310
Toplam16.19012.2683.9222.19317,9%6.1153.3702.745

Üniversite türlerinde durum böyleyken bölümlerde en çok fireyi hangisi veriyor onları da inceledik.

Puan türlerine göre ilk dil verilerini inceledik. 2022 YKS’de kontenjan toplamı 500’ün üzerinde olan 11 program arasında en hızlı kayıt kaçağı Fransız Dili ve Edebiyatında yaşandı. Yerleşen her 100 öğrenciden 9,8’i kayıt için üniversiteye başvuruda bulunmadı. Bunu 8 ile Arap Dili ve Edebiyatı ve 7,5 ile Turizm Rehberliği takip etti. En yüksek kayıt oranı ise İngilizce öğretmenliğinde yaşandı.

2022’DE KAYIT KAÇAĞI EN YÜKSEK OLAN DİL LİSANS PROGRAMLARI
PROGRAM ADIKontenjanYerleşenBoş Kon.Kayıt Olm.Kaçış %
Fransız Dili ve Edebiyatı5735730569,8%
Arap Dili ve Edebiyatı6506500528,0%
Turizm Rehberliği1.8161.81601377,5%
Rus Dili ve Edebiyatı6366360467,2%
Alman Dili ve Edebiyatı9299290677,2%
Amerikan Kültürü ve Edebiyatı59357815356,1%
Almanca Öğretmenliği8108100496,0%
İngilizce Mütercim ve Tercümanlık3.0753.07231635,3%
Almanca Mütercim ve Tercümanlık5385380285,2%
İngilizce Öğretmenliği5.1895.18451332,6%

Eşit ağırlıklı puanda en yüksek kaçış hangi programda oldu?

Puan türlerine göre ikinci olarak E.A. verilerini inceledik. 2022 YKS’de kontenjan toplamı 500’ün üzerinde olan 9 program arasında en hızlı kayıt kaçağı Arkeolojide yaşandı. Yerleşen her 100 öğrenciden 15,4’ü kayıt için üniversiteye gitmedi. Bunu 13,6 ile Spor Yöneticiliği ve 11,3 ile Felsefe izledi. En yüksek kayıt oranı ise Hukuk programında gerçekleşti. Hukuka sadece yüzde 1,1 aday kaydolmaktan vazgeçti.

2022’DE KAYIT KAÇAĞI EN YÜKSEK OLAN E.A. LİSANS PROGRAMLARI
PROGRAM ADIKontenjanYerleşenBoş Kon.Kayıt Olm.Kaçış %
Arkeoloji1.6481.648025315,4%
Spor Yöneticiliği938938012813,6%
Felsefe2.7372.733431011,3%
Ekonomi ve Finans6746740578,5%
Turizm İşletmeciliği2.3102.285251908,3%
Havacılık Yönetimi (YO)77376310638,3%
Havacılık Yönetimi1.3721.362101087,9%
Bilgi ve Belge Yönetimi7797790587,4%
Ekonomi94390439677,4%
Hukuk16.60015.7118891801,1%

Sayısal puanda en yüksek kaçış hangi programda oldu?

Puan türlerine göre üçüncü olarak sayısal verilerini inceledik. 2022 YKS’de kontenjan toplamı 500’ün üzerinde olan 9 program arasında en hızlı kayıt kaçağı Acil Yardım ve Afet Yönetiminde oldu. Yerleşen her 100 öğrenciden 7,5’i bu programa kayıt yaptırmaktan vazgeçti. Bunu 7,3 ile Peyzaj Mimarlığı ve 7,1 ile Fizik bölümü takip etti. En yüksek kayıt oranı ise Tıp programında yaşandı. Tıbba yerleşip de kaydolmayan aday yok denecek kadar az oldu.

2022’DE KAYIT KAÇAĞI EN YÜKSEK OLAN SAYISAL LİSANS PROGRAMLARI
PROGRAM ADIKontenjanYerleşenBoş Kon.Kayıt Olm.Kaçış %
Acil Yardım ve Afet Yönetimi76273824557,5%
Peyzaj Mimarlığı2.1332.13301557,3%
Fizik1.5371.53701097,1%
Biyosistem Mühendisliği5085080295,7%
Şehir ve Bölge Planlama2.3482.34801255,3%
İç Mimarlık2.4252.42501184,9%
Zootekni6646640324,8%
Biyoloji2.1472.1470964,5%
Bahçe Bitkileri1.1021.1002474,3%
Tıp18.16517.49467160,0%

Sözel puanda en yüksek kaçış hangi programda oldu?

Puan türlerine göre dördüncü olarak sözel verilerini inceledik. 2022 YKS’de kontenjan toplamı 500’ün üzerinde olan 9 program arasında en hızlı kayıt kaçağı Rekreasyon Yönetiminde gerçekleşti. Yerleşen her 100 öğrenciden 12’si bu programa kayıt yaptırmak istemedi. Bunu 11,7 ile Radyo, Televizyon ve Sinema onu da 11,6 ile Sanat Tarihi izledi. En yüksek kayıt oranı ise Okul Öncesi Öğretmenliğinde gerçekleşti. Kazanan her 100 adaydan sadece 2,7’si kayda dönüşmedi.

2022’DE KAYIT KAÇAĞI EN YÜKSEK OLAN SÖZEL LİSANS PROGRAMLARI
PROGRAM ADIKontenjanYerleşenBoş Kon.Kayıt Olm.Kaçış %
Rekreasyon Yönetimi64364307712,0%
Radyo, Televizyon ve Sinema4.6674.5749353311,7%
Sanat Tarihi2.9212.8724933411,6%
Gazetecilik3.5043.4129239111,5%
Reklamcılık6746740649,5%
Tarih10.08010.014669459,4%
Halkla İlişkiler ve Reklamcılık2.1112.058531939,4%
Gastronomi ve Mutfak Sanatları (YO)1.4611.446151359,3%
Yeni Medya ve İletişim1.2271.174531048,9%
Okul Öncesi Öğretmenliği5.3835.357261462,7%

TYT puanında (2 yıllıklarda) en yüksek kaçış hangi programda oldu?

Puan türlerine göre beşinci olarak da TYT yani 2 yıllık program verilerini inceledik. 2022 YKS’de kontenjan toplamı 500’ün üzerinde olan 9 program arasında en hızlı kayıt kaçağı Spor Yönetiminde yaşandı. Yerleşen her 100 öğrenciden 41’i bu programa kaydolmaktan vazgeçti. Bunu 33,7 ile Özel Güvenlik ve Koruma bölümü takip etti. Üçüncü sırada ise 26,1’lik oranla Mobilye ve Dekorasyon bölümü yerini aldı. 2 yıllıklarda en yüksek kayıt oranı ise Diş Protez Teknolojisinde gerçekleşti. Kazanan her 100 adaydan sadece 6,3’ü kaydolmadı.

2022’DE KAYIT KAÇAĞI EN YÜKSEK OLAN ÖNLİSANS PROGRAMLARI
PROGRAM ADIKontenjanYerleşenBoş Kon.Kayıt Olm.Kaçış %
Spor Yönetimi1.0831.083044441,0%
Özel Güvenlik ve Koruma2.9702.97001.00133,7%
Mobilya ve Dekorasyon560560014626,1%
Kuyumculuk ve Takı Tasarımı608608015625,7%
Sivil Havacılık Kabin Hizmetleri3.8373.828997925,6%
Peyzaj ve Süs Bitkileri Yetiştiriciliği858858021525,1%
Hukuk Büro Yönetimi ve Sekreterliği706706017224,4%
Turizm ve Seyahat Hizmetleri1.9291.929045523,6%
Pazarlama (Önlisans)2.5942.594060623,4%
Diş Protez Teknolojisi2.5262.52601606,3%

Açık öğretimde en yüksek kaçış hangi programda oldu?

Puan türlerinin dışında bir de en yüksek kaçışın yaşandığı açık ve uzaktan öğretim programlarını raporladık. 2022 YKS’de kontenjan toplamı 500’ün üzerinde olan 9 açık ve uzaktan öğretim programı arasında en hızlı kayıt kaçağı Coğrafi Bilgi Sistemlerinde yaşandı. Yerleşen her 100 adaydan 32,6’sı bu programa kaydolmak istemedi. Bunu 31,8 ile Engelli Bakımı ve Rehabilitasyonu programı takip etti. Üçüncü sırada ise bir uzaktan öğretim programı olan İş Sağlığı ve Güvenliğini görüyoruz. Burada her 100 adaydan 29,9’u kaydolmadı. 2 yıllıklarda en yüksek kayıt oranı ise 4 yıllık reklamcılık programında gerçekleşti. Kazanan her 100 adaydan 8,1’i Reklamcılık programına kaydolmak istemedi.

2022’DE KAYIT KAÇAĞI EN YÜKSEK OLAN AÇIK ÖĞRETİM PROGRAMLARI
PROGRAM ADIKontenjanYerleşenBoş Kon.Kayıt Olm.Kaçış %
Coğrafi Bilgi Sistemleri513513016732,6%
Engelli Bakımı ve Rehabilitasyon1.7431.743055431,8%
İş Sağlığı ve Güvenliği (Önlisans) (UÖ)603603018029,9%
Çağrı Merkezi Hizmetleri718718020829,0%
Web Tasarımı ve Kodlama1.2301.230033827,5%
Sosyal Medya Yöneticiliği1.1281.128030226,8%
Tarım Teknolojisi615615016426,7%
Spor Yönetimi1.3851.385035925,9%
Aşçılık1.5381.538039125,4%
Reklamcılık7187180588,1%

Kayıt firesi verilerini son olarak il faktörüne göre de ele aldık. Bu faktörü ölçmek için tüm illerde ortak bulunduğu için sadece devlet üniversitelerini referans alarak bu raporlamayı yaptık.

Adaylar kazandıkları halde en çok hangi illere gitmek istemediler?

2022 YKS’de yerleşen her 100 adaydan 17’sinin gitmediği Şırnak ili kayıt firesinde ilk sırada yer aldı. Onu 15,1 ile Bitlis, 14,7 ile Ardahan ve 14,1 ile de Iğdır illeri izledi. Doğu ve Güneydoğu dışından Giresun ve Amasya gibi illerin de ilk 10 arasına girmesi tablonun en dikkat çekici verilerinden biri. Yerleşen her 100 öğrenciden 12,7’si Giresun’a, 12,3’ü Amasya’ya kayıt yaptırmaya gitmedi.

2022’DE KAYIT KAÇAĞININ EN YÜKSEK YAŞANDIĞI İLLER
İL ADIKontenjanYerleşenBoş Kon.Kayıt Olm.Kaçış %
Şırnak1.5471.5173025817,0%
Bitlis3.3923.3454750515,1%
Ardahan1.9481.9202828314,7%
Iğdır3.9173.8655254614,1%
Mardin3.9583.8906850713,0%
Batman3.7393.6756446812,7%
Giresun7.3957.3138292812,7%
Adıyaman3.9423.8647847812,4%
Amasya5.0705.0541662312,3%
Hakkari1.4851.4444117312,0%

Adayların en çok kayıt yaptırdıkları iller hangileri?

2022 YKS’de yerleşen her 100 adaydan sadece 4,2’sinin gitmediği İstanbul bu klasmanın en yüksek kayıt gerçekleştiren ili oldu. Adaylar İstanbul’dan sonra en az kayıt firesini Ankara’da verdiler. Yerleşen her 100 adaydan 4,3’ü Ankara’ya gitmekten vazgeçti. Ankara’yı 4,8 ile bir öğrenci şehri olarak nitelenen Eskişehir izledi. Bu listede en dikkat çeken iller ise Karaman, Tokat ve Siirt oldu. Karaman’da fire oranı 6,6 Tokat’ta 7,3 ve Siirt’te de 7,5 olarak gerçekleşti.

2022’DE KAYIT KAÇAĞININ EN AZ YAŞANDIĞI İLLER
İL ADIKontenjanYerleşenBoş Kon.Kayıt Olm.Kaçış %
İstanbul43.62043.4142061.8174,2%
Ankara41.39841.384141.7754,3%
Eskişehir12.37512.339365894,8%
İzmir31.23731.1311061.8485,9%
Kayseri12.90912.6702397616,0%
Kocaeli14.02613.9261008536,1%
Karaman5.3875.370173546,6%
Adana10.50610.2053017287,1%
Tokat7.9787.8491295767,3%
Siirt4.0683.989793017,5%

Konuk Yazar: Salim Ünsal

Psikolog & Eğitim Uzmanı