Üretilen her bir ürün, tüketiciye sunulmadan evvel birçok süreçten geçirilir. Bir proses mühendisi ise bahsi geçen süreçleri, üretim ortamında inceleyen kişidir. İnceleme evresinin verimlilik durumunu, üretimin kalite düzeyini ve güvenli olup olmadığını analiz eder. Bunun yanı sıra kullanılanları inceleyerek kâr seviyesini ölçer. Gözlemleri sonucunda sonraki süreçlerin daha düzgün ilerlemesini sağlar. Proses mühendisi ne iş yapar sorusuna cevap alabilmek için proses mühendisinin görevlerini ve sorumluluklarını bilmek gerekir.

Proses mühendisi olmuş bir birey, her işletmede çalışabilir. Bunun yanı sıra danışman ya da bağımsız yüklenici gibi pozisyonlarda da iş sahibi olabilir. Üretim aşamalarının her birinde bulunan işlemlerin çeşidine ve düzeyine bağlı hâlde, farklı prosedürleri değerlendiren kişi proses mühendisidir. Bahsi geçen işlemler; kimyasal etkileşimler, kontrol sistemi performansı ve ekipman tasarımıdır. Danışman ya da maaşlı personel olarak çalışsa dahi bir proses mühendisi daima tek bir projeye odaklanır. Bu, çalışmanın daha kolay ve verimli hâle gelmesini sağlar. Tek seferde bir işleme konsantre olmak, proses mühendisinin analitik kabiliyetlerini de geliştirir. Mühendis bazen farklı bir ekipman tasarlayabilir veya eski tasarımın yerine geçebilecek bir üretim süreci yaratabilir. Proses mühendisi kimdir sorusunun en net cevabı da şudur: Proses mühendisi, her daim farklı projeler tasarlayarak sektöre yön veren projeleri yürüten kişidir. Mesleğe hâkim olma, ekipman oluşturma gücünü analiz etme meselesinde ve proses mühendisliği için geçerli olan kütle, sıvı gibi terimleri anlama konusunda önemlidir. Karmaşık üretim sistemi uygulamalarında ve problem giderme konusunda güvenilir bir altyapı, proses mühendisinin verimli çalışma gücünü arttırabilmesi için çok daha işlevsel çözümlerin saptanmasına yardımcı olur. Üretim süreçleri ve fabrika operasyonlarını kontrol etmenin yanı sıra, işi resmi olarak belgeleme durumunda da proses mühendisi görev alır. Bulduğu detayları yansıtmak isteyen proses mühendisi, bunun için çeşitli diyagramlar, tablolar, raporlar ve çizelgeler oluşturur. Bu bilgilendirme ekipmanları sık sık inceleme ve yorum yapma amacıyla üretim bölümlerinin yönetim mercilerine gönderilir. Bu şekilde temel bir düzen oluşur. Proses mühendisi kime denir sorusunun yanıtları temelde bunlardır. Proses mühendisinin bir görevi de ekiple daima iletişim hâlinde olmaktır. Örnek vermek gerekirse proses mühendisi, ekipman modifikasyonları oluşturmak için kiralanmış taşeronlarla görüşen kişidir. 

Proses mühendisi olmak için devlet ya da vakıf üniversitelerinin ilgili bölümlerinden eğitim alınması gerekir. Birçok üniversitenin Makine, Kimya, Endüstri, Maden, Metalurji ve Malzeme Bilimi ve Mühendisliği bölümleri bu konuda alınacak eğitimin temel adımları olabilir. Sonuç olarak proses mühendisi olmanın en temel yolu ilgili bölümlerin herhangi bir tanesinden lisans mezuniyetine sahip olmaktır. Proses mühendisi olmak için hangi okulları bitirmek gerekli sorusunu araştıranlar için bu bilgiler temel oluşturabilir. Bahsi geçen bölümlerde alınan eğitim sonrasında mühendislik diploması alan kişiler, danışmanlık yapabilir ya da proje geliştirebilir. Bunun yanı sıra fabrikalarda proses üzerine uzmanlık yapabilirler.

Bu mesleğe mensup olmak isteyen bir birey, proses mühendisi nedir sorusunun yanıtını aldıktan sonra bu mesleği yerine getirmek için gereken şartları öğrenmelidir. Proses mühendisi olmak için ne gerekli sorusunun yanıtı; deneyimle birlikte, bazı özel şartların ve eğitim süreçlerinin yerine getirilmesini içerir. Proses mühendisi olmak için üretim ortamında en az üç senelik deneyime sahip olmak gerekir. Aynı şekilde işleme ve montaj tecrübesi de istenir. Diğer şartlar ise genel olarak şu şekilde ifade edilebilir:

• Proses mühendisi olmanın ilk şartı gerekli mesleki eğitimin alınmasıdır.
• Deneyimi olmayan kişiler proses mühendisi olamaz. Muhakkak birkaç senelik tecrübe gerekir.
• Proses mühendisi nasıl olunur diye düşünenler, ilk önce lisans düzeyinde proses mühendisi eğitimi prosedürlerini tamamlamalıdır. Ancak bu şekilde mesleğe dair ilk adımlarını atabilirler.
• Mühendis olabilmek için devlet ya da vakıf üniversitelerinin ilgili bölümlerinden eğitim alınabilir. Buradan alınan diploma sayesinde iş başvurusunda bulunulabilir. Kişi, iş bulduktan sonra proses mühendisliğine dair sertifika programlarına katılarak kendini daha da geliştirebilir.
• Proses mühendisi olmak isteyen kişilerin iletişim yönünün kuvvetli olmaları beklenir. Aynı zamanda birçok teknik beceriye sahip olunması şartı aranır.
• Test bilgisi, yazılım tasarımı ve geliştirme üzerine de donanım sahibi olmaları istenir.